1 - Giác ngộ về phương pháp, giai đoạn đầu học từ vựng và nói tiếng Anh
Webtretho cũng là địa chỉ trước kia mình thường xuyên vào, sau rồi thấy nhàm vì chủ đề xoay đi xoay lại cho con uống sữa gì, chữa ho sổ mũi bằng cách nào... Cũng tại mình không chịu lục lọi tìm hiểu. Thời điểm đó Box Giáo dục của WTT đã hoạt động sôi nổi với nhiều chủ đề hay như: Mài đá thành ngọc, Kèm con tự học ở nhà bắt đầu từ lớp 1, Định hướng tương lai và giúp con thực hiện ước mơ tự tìm kiếm học bổng du học NN, Học phổ thông ở Mỹ... mà tận T6/2014 mình mới biết đến, từ đó mở ra một chân trời nhận thức mới. Lúc đó mới bắt tay vào kèm con học tiếng Việt và tiếng Anh. Thời điểm đó con 4.5 tuổi và 1 năm nữa là con đi học lớp 1.
Bài đầu tiên khiến mình ngộ ra phương pháp dạy tiếng Anh cho trẻ em là topic "Phương pháp học ngoại ngữ cho trẻ em" của cô tweenty bird, đó là phương pháp content-based ném trẻ em vào môi trường ngoại ngữ cho trẻ tự xoay sở, ví dụ đưa quả táo và nói apple, thay cho cách học của người lớn lâu nay: apple là quả táo, orange là quả cam. Theo cách này, trẻ em học càng sớm càng tốt, accent phát âm chuẩn, trẻ có phản xạ tiếng Anh tự nhiên do được học hoàn toàn tự nhiên, người lớn cần tạo môi trường cho trẻ "tắm tiếng Anh" nhiều, đến một lúc nào đó trẻ cũng sẽ bật ra được các câu nói, tương tự như việc trẻ học tiếng mẹ đẻ.
Sau đó thì cơ man các tài liệu học tiếng Anh cho trẻ, mình đã lựa chọn bộ Let's go có các bài flash tương tác mà con rất thích. Mẹ và con cứ đi đều từ những bài học về màu "green grass, blue sky, black cat,..." đến mức con thuộc và hát lại bài đó khi nhìn thấy đám cỏ ven đường trên đường đi chơi Erahouse. Từ vựng con thu được chủ yếu từ học Let's go. Con cũng rất thích bộ video Gogo Adventure dẫn dắt con đi qua từng mẫu câu đơn giản Hello, This is, What's this, I like, I am painting... 6 tháng sau đó, con biết được các nhóm từ vựng về màu sắc, loài vật, phương tiện giao thông, hình dạng, đồ vật trong nhà và trong lớp, một số hành động và nói được vài mẫu câu đơn giản. Cùng lúc đó, mình biết đến trang Con Tự Học và group FB Con Tự Học. Thì ra các anh chị đã đi trước mình rất nhiều, đã tìm hiểu và khai thác nguồn tài nguyên vô tận YouTube cho mục đích dạy trẻ học tiếng Anh, cùng với các trang online miễn phí 1 phần hoặc có phí chấp nhận được dành cho trẻ nhỏ như: Starfall, RazKids, Turtle Diary, KizPhonics... Tuyệt vời hơn, Con Tự Học còn tổ chức gom nhóm cho các nhà có cùng nhu cầu mua tài khoản để có mức chi phí rẻ. Con Tự Học cũng là cầu nối cho các gia đình cùng gom nhóm tổ chức lớp học tiếng Anh tự quản với mức phí hợp lý nhiều hơn so với trung tâm, chủ động về thời gian, tự quản về mặt giáo trình. Con bắt đầu theo một lớp tiếng Anh tự quản để có tương tác với thầy cô và các bạn. Giáo trình con học bắt đầu từ Family & Friends Starter, dạy các con nhận biết mặt chữ, các từ vựng theo từng chữ cái và phonics. Con chuyển sang cuốn Family & Friends 1 khi bắt đầu học đi lớp 1, cuốn này đã yêu cầu học đọc tiếng Anh và giao tiếp những câu khó hơn.
2 - Học đọc tiếng Anh
Lúc này thì mình mới tìm hiểu đến phonics và phát hiện ra, trẻ em bản xứ học tiếng Anh cũng được học đánh vần tương tự như trẻ em mình học đánh vần tiếng Việt, cũng học về bảng chữ cái, các letter và sound, biết được từ nào bắt đầu bằng sound nào, ví dụ như a is for apple, b is for bear..., rồi các long vowel sound (ule, ute...), double vowels (ou, ay...), blend sound (br, cl...). Trước khi học phonics con học đọc theo kiểu chụp hình, nghĩa là nhớ mặt chữ theo cả một word để tự liên hệ cách nói - cách viết. Sau khi học phonics thì con tận dụng kiến thức phonics để đoán cách viết. Dĩ nhiên là nhiều lúc viết sai nhưng khả năng đọc và viết đúng chính tả đã tiến bộ nhiều. Con tự học phonics trong 2 tháng hè lớp 1 theo giáo trình Sounds Great cùng với các bạn ở lớp tiếng Anh. Song song đó con đọc Razkids và vẫn nhớ một số từ đơn giản theo kiểu chụp hình.
Đến lúc này thì mình bắt đầu mua nhiều sách giấy cho con đọc, thực ra là mẹ thích nhiều hơn con. Từ lúc biết đến nhà xuất bản Usborne là mê mẩn với các cuốn sách flip flap (sách có nhiều chi tiết lật và gấp), sau đó là các bộ xanh đỏ Very First Reading, First Reading. Tài nguyên online ngoài Razkids thì thêm Farfaria với nội dung và hình thức cũng rất tuyệt. Chỉ tiếc là con không có nhiều thời gian để sử dụng hết các sách giấy và tài nguyên online đó.
3 - Giai đoạn đã giao tiếp được, tăng cường nói và viết, song song với đọc truyện, học Toán và Khoa học tiếng Anh
Một trong những người đã truyền cho mình rất nhiều cảm hứng, đó là chị Kim Anh (FB Tue Linh Duc) với bài viết "YouTube - thiên đường học tiếng Anh miễn phí của cha mẹ và bé". Con trai chị bằng tuổi con mình, bé được mẹ cho tiếp xúc với tiếng Anh từ hơn 3 tuổi, sử dụng tài nguyên trên internet chủ yếu là YouTube, mà bé tích lũy được vốn tiếng Anh rất tốt, nói và diễn đạt tự nhiên, bé say mê với các kiến thức khoa học học được qua tiếng Anh. Hiện giờ bé vẫn đi học trường tiểu học Việt Nam, song song với tự học chương trình online Language Arts, Math, Science, Social Studies của Acellus tại nhà.
Một người nữa đi theo trường phái khác, nhưng cũng ảnh hưởng lớn tới mình, là chị Chau Cao Chep với topic Út nhà tớ nói tiếng Anh. Bạn Chẹp nhà chị có một cách học tiếng Anh rất riêng, đó là nghe nhiều hơn đọc. Vốn từ bạn tích lũy từ quá trình nghe một cách rất tự nhiên trong ngữ cảnh, hoàn toàn khác với cách người lớn mỗi ngày học vài từ. Bạn được nghe rất nhiều truyện cổ tích, truyện phiêu lưu của trẻ em bản xứ và accent của bạn rất hay, đạt giải nhì cuộc thi We Read do khoa Tiếng Anh, ĐH Hà Nội tổ chức 2015.
Bạn nhà mình lúc này đã vào lớp 1, phải làm quen với tiếng Việt và Toán trên lớp nên tiếng Anh chỉ học ở mức duy trì. Con học hết cuốn Family & Friends 1 ở lớp tiếng Anh, song song mẹ kèm hết cuốn 2 ở nhà do từ vựng và ngữ pháp ở cuốn này không khó, audio thì đã có sẵn. Thời gian rảnh con chỉ xem các video hoạt hình Peppa Pig và nghe nhiều chuyện cổ tích Pinkfong. Giai đoạn này đánh dấu mốc con nói tốt hơn, tự kể lại được một số chuyện cổ tích. Xem hết Pinkfong thì con chuyển qua thích Little Fox. Nhà mình cũng không mua tài khoản mà xem Channel có sẵn trên YouTube. Qua đây mà con và cả mình biết đến nhiều truyện kinh điển hay như The Secret Garden, The Black Beauty.
Sau hè lớp 1, con cũng bắt đầu làm quen với các bài đọc hiểu, học thêm Toán tiếng Anh và ở lớp tiếng Anh đổi sang học giáo trình mới Oxford Discover thay cho Family & Friends trước kia. Lý do đổi giáo trình là bộ Family & Friends chỉ giới hạn tiếng Anh ở mức giao tiếp. Cuốn Oxford Discover tiếp cận tiếng Anh theo hướng tự nhiên và khó hơn, tích hợp nhiều bài chủ đề Science, Social Studies theo hướng gần với tiếng Anh học tại trường của trẻ em bản xứ.
Viết đến đây chắc nhiều bạn thắc mắc tại sao mình cho con học tiếng Anh sớm, và yêu cầu như thế? Mục đích của mình không chỉ là hướng con tới các kỳ thi tiếng Anh chuẩn hóa của người lớn như IELTS, TOEFL, mà tương lai, ngoài việc con sử dụng tiếng Anh như một ngôn ngữ giao tiếp thành thạo, còn dùng để học tập, nghiên cứu. Khi con có đủ vốn tiếng Anh để học tương đương như một trẻ bản xứ tại trường (có thể trình độ lùi 1,2 lớp so với các bạn) thì con đã được tiếp thu rất nhiều những nội dung hay và đẹp từ ngôn ngữ Anh dành cho lứa tuổi đó. Con đọc được những truyện viết dành cho trẻ em bản xứ mà tiếng Việt chưa có bản dịch. Con được học sách Toán Mỹ diễn giải dễ hiểu và tính thực tế cao so với SGK toán và các bài nâng cao của chương trình Việt. Con có hiểu biết về khoa học, được tính là môn học thực sự, môn học chính mang tính thực tiễn cao khám phá tự nhiên, chứ không phải chỉ là môn phụ Tự nhiên - Xã hội, Địa lý học bằng tiếng Việt. Với nhà nào có kế hoạch cho con du học ở cấp phổ thông hoặc đại học, thì những kiến thức đó là nền tảng cho các bài thi SAT sau này. Chậm và sâu. Sau khi tìm hiểu kỹ hơn, mình sẽ có bài viết so sánh chương trình và sách tiếng Anh và tiếng Việt khác nhau như thế nào.
Toán tiếng Anh cũng có rất nhiều tài nguyên nhưng mình xác định đi theo hướng bổ sung toán Singapore cho con nên lựa chọn bộ Singapore MATH khi bắt đầu vào lớp 2. Ngoài ra có nhiều nhóm FB gom mua tài khoản online để làm toán trên các trang IXL, Beestar, gần đây mình biết thêm trang TenMarks. Cứ túc tắc thỉnh thoảng lúc nào rảnh thì con làm 1 Unit, 1 cuốn Singapore Math level 1 cho G2 gồm 18 Unit có thể hoàn thành trong năm học lớp 2. Con học từ vựng về toán và các khái niệm mới thông qua các ví dụ ngay trong sách, mẹ chữa bài và có sẵn Solution nên cũng không quá khó.
Riêng môn Khoa học thì khó thu xếp thời gian. Với các bạn học trường Quốc tế, Song ngữ hoặc chương trình Cambridge thì đây là môn học chính quan trọng. Với nhà mình thì chỉ thỉnh thoảng đọc 1 bài Razkids Science, tự do hơn là xem các channel về khoa học trên YouTube. Mình cài ứng dụng iTubeList cho con và add sẵn vào đó các playlist trên YouTube mình thấy hay, giới hạn con chỉ xem trong các playlist đó. Vấn đề học Science vẫn đang là dấu hỏi với nhà mình trong việc cân bằng thời gian học ở trường, chơi, và học các môn ngoại khóa.
Ở lớp tiếng Anh con được rèn luyện dần kỹ năng nói và viết. Hôm nào xem lại bài viết cũ của con về Favorite Animal hồi hè lớp 1, so với bài mới viết thấy đã tiến bộ lên nhiều, tuy câu cú và ngữ pháp vẫn còn lủng củng. Mình không đặt mục tiêu quá cao mà chỉ hài lòng với hoàn cảnh đó cả mình và con đã đều cố gắng. Trên lớp ngoài phản xạ giao tiếp với thầy, con tập thêm mô tả một bức tranh, mỗi bức một chủ đề. Ngoài ra, các phụ huynh ở lớp đều mong các con có thêm một buổi gặp nhau tập kịch và kể chuyện hàng tuần, nhưng chưa thu xếp được đều đặn. Nhóm Con Tự Học cũng giới thiệu một trò chơi rất hay, là thẻ Taboo. Người chơi nhìn vào từng thẻ và dùng câu từ diễn đạt sao cho người khác không nhìn thẻ mà đoán được từ in trên thẻ. Có nhiều cách để luyện kỹ năng nói, vấn đề còn lại chỉ là thu xếp thời gian và đặt thứ tự ưu tiên.
Sẽ là thiếu sót nếu không nói đến phong trào American Textbook một thời đã từng sôi nổi trên các group giáo dục. Nói nôm na là lấy giáo trình học tại trường của trẻ em bản xứ dạy cho trẻ em VN. Người khuấy động phong trào này là anh Quang, chủ trường Reggio Emillia School. Nguồn tài nguyên để học theo textbook rất nhiều, nhưng trẻ em theo con đường này gặp nhiều vấn đề về lớp học, giáo viên và thời gian. Không thể chỉ dành vài giờ mỗi tuần để theo kịp chương trình đầy đủ các môn Science, Social Studies của Mỹ, chưa kể trình độ giáo viên bản xứ ở VN chủ yếu là Tây ba lô cũng khó dạy được các môn này. American Textbook lắng xuống thì tiếp tục có phong trào Homeschooling dựa trên các tài nguyên online, mà Acellus là chương trình được anh Quang quảng bá nhiều nhất. Acellus cung cấp các bài học qua video theo từng môn học. Video dạng bài giảng của giáo viên, có giáo viên đứng nói, cùng với bảng, bút viết, và thí nghiệm chứ không phải nội dung dạng hoạt hình. Mình cũng đã từng mua account 1 tháng cho con học thử, nhưng vì con ít hứng thú và không thể dành đủ thời gian cho con theo học nên đành nghỉ. Con hiện tại thỉnh thoảng dùng BrainPOP, một phần mềm với nội dung tóm gọn hơn, dễ hơn và hoạt hình thú vị phù hợp tuổi con so với Acellus để học, chủ yếu Science vì con thích môn này.
-----------------------------
Một số link tham khảo:
1. Topic Phương pháp học ngoại ngữ cho trẻ em: http://www.webtretho.com/forum/f54/phuong-phap-hoc-ngoai-ngu-cho-tre-em-56356/
2. Website Con Tự Học: http://www.contuhoc.com/home
3. Group FB Con Tự Học: https://www.facebook.com/groups/ConTuHoc/
4. FB chị Tue Linh Duc: https://www.facebook.com/tue.linhduc
5. Bài viết YouTube - thiên đường học tiếng Anh miễn phí của cha mẹ và bé: https://www.facebook.com/tue.linhduc/posts/685848358209778
6. FB chị Chau Cao Chep: https://www.facebook.com/chau.caochep.5
7. Topic Út nhà tớ nói tiếng Anh: https://www.lamchame.com/forum/threads/ut-nha-to-noi-tieng-anh.1049749/
8. Phần mềm Razkids bổ trợ đọc tiếng Anh theo nhiều level: https://www.raz-kids.com/
9. Phần mềm Starfall học từ vựng và luyện đọc dành cho các bé mẫu giáo đến lớp 2: http://www.starfall.com/
10. YouTube Pinkfong Channel: https://www.youtube.com/user/SmartBooksMedia
11. YouTube Little Fox Channel: https://www.youtube.com/user/LittleFoxKids
12. FB Group Homeschooling Acellus: https://www.facebook.com/groups/Homeschool.Vietnam/
13. FB cô PitPat - giảng viên trường ĐH Hà Nội - với nhiều bài hay về phương pháp học tiếng Anh: https://www.facebook.com/ntthuypp
14. Phần mềm Acellus cung cấp bài giảng tiếng Anh các môn học tại nhà: https://www.acellus.com/
15. Phần mềm BrainPOP: https://www.brainpop.com/
Bài viết ý nghĩa quá, thanks chị nhiều ạ!
ReplyDeleteHôm nay chị tìm lại đúng bài viết của em. Bắt đầu khởi động dạy con Tiếng Anh mà khó quá. Chưa biết bắt đầu như nào
ReplyDeleteBé lớn hay bé nhỏ hả chị? Cứ làm rồi điều chỉnh dần chị ạ, mỗi bé có nhịp độ và sở thích khác nhau
Delete